शब्द सोबती (समानार्थी शब्द )

जंगल = वन

दिवस = दिन

संपत्ती = धन

शरीर = तन

कर्ण = कान

मासा = मीन

ऊर्ण  =ऊन

ढग = घन

पर्ण = पान

सुंदर = छान

फूल = सुमन

अरण्य = रान

घर = भवन

गृह = सदन

तोंड = वदन

डोळा = नयन

गौरव = सन्मान

आहार = भोजन

भूमी = जमीन

वारा = पवन

बाग = उद्यान

पूजा = अर्चन

तरूण = जवान

महा = महान

शत्रू  = दुश्मन

निर्बंध = बंधन

कठीण = गहन

हत्या = खून

दुष्ट  = दुर्जन

वस्त्र = वसन

पुत्र = नंदन

अवहेलना = अपमान

ओसाड = निर्जन

मौज = मनोरंजन

==========================

लेखन :- शंकर सिताराम चौरे (प्रा. शिक्षक)

जिल्हा परिषद प्राथमिक शाळा जामनेपाडा

केंद्र - रोहोड, ता. साक्री, जि. धुळे

९४२२७३६७७५

वचन (एकवचन -- अनेकवचन शब्द )

एकवचन -- अनेकवचन

कळी  ------ कळ्या

नळी  ------ नळ्या

मोळी  ------ मोळ्या

पोळी ------- पोळ्या

गोळी  ------- गोळ्या

टोळी  ------- टोळ्या

फळी  ------ फळ्या

गाडी  ------ गाड्या

साडी  ------- साड्या

माडी  ------- माड्या

वाडी  ------- वाड्या

खाडी  ------- खाड्या

काडी  ------- काड्या

होडी  -------- होड्या

जोडी  ------ जोड्या

कुंडी  -------  कुंड्या

टेकडी  ------- टेकड्या

वही ------- वह्या

पाटी  ------- पाट्या

सुटी -------- सुट्या

चटई  ------- चट्या

नदी ------- नद्या

थैली  ------- थैल्या

खोली ------ खोल्या

बादली  ------- बादल्या

फांदी  ------- फांद्या

बाटली  ------- बाटल्या

झोपडी  ------- झोपड्या

टोपी  ------- टोप्या

पिशवी  ------ पिशव्या

==========================

लेखन :- शंकर सिताराम चौरे ( प्रा. शिक्षक)

जिल्हा परिषद प्राथमिक शाळा - जामनेपाडा

केंद्र - रोहोड, ता. साक्री, जि. धुळे

९४२२७३६७७५

ग्रहण ( सूर्यग्रहण )

सूर्यग्रहणे

(१) सूर्य व पृथ्वी यांच्यादरम्यान चंद्र आल्यामुळे चंद्राची सावली पृथ्वीवर पडते. या स्थितीत हे तीनही खगोल एका सरळ रेषेत व समपातळीत असतात, त्यामुळे दिवसा चंद्राची सावली पृथ्वीवर ज्या ठिकाणी पडते, तेथून सूर्यग्रहण अनुभवता येते.

 (२) चंद्राची सावली दोन प्रकारे पडते. मध्यभागात ती दाट असते व कडेच्या भागात ती विरळ असते.

(३) पृथ्वीवरील ज्या भागात चंद्राची दाट सावली पडते. तेथून सूर्य पूर्णपणे झाकलेला दिसतो. ही स्थिती म्हणजे 'खग्रास सूर्यग्रहण' होय. खग्रास सूर्यग्रहण फार थोड्या भागातून अनुभवता येते. 

(४) पृथ्वीवरील ज्या भागात चंद्राची विरळ सावली पडते, तेथून सूर्य अंशतः झाकलेला दिसतो. ही स्थिती म्हणजे 'खंडग्रास सूर्यग्रहण' होय,

(५) काही वेळा चंद्र पृथ्वीपासून अपभू स्थितीत असतो. अशा वेळी चंद्राची दाट सावली पृथ्वीपर्यंत पोहोचत नाही:

ती अवकाशातच संपते. त्यामुळे अशा वेळी पृथ्वीवरील अगदी थोड्या भागातून सूर्याची केवळ प्रकाशमान कडा एखादया बांगडीप्रमाणे दिसते. हे कंकणाकृती सूर्यग्रहण होय. कंकणाकृती सूर्यग्रहण क्वचितच दिसते.

----------------------------------------------------------------

✓ सूर्यग्रहणाची वैशिष्ट्ये

(१)सूर्यग्रहण अमावास्येला होते, परंतु ते प्रत्येक अमावास्येला होत नाही.

(२) सूर्य, चंद्र आणि पृथ्वी हे अनुक्रमे एका सरळ रेषेत व एका पातळीत असल्यावरच सूर्यग्रहण होते. 

(३) खग्रास सूर्यग्रहणाचा जास्तीत जास्त कालावधी ७ मिनिटे २० सेकंद (४४० सेकंद) असतो.

==============================

संकलक :- शंकर सिताराम चौरे (प्रा. शिक्षक )

जिल्हा परिषद प्राथमिक शाळा जामनेपाडा

केंद्र - रोहोड, ता. साक्री, जि. धुळे

९४२२७३६७७५

समूहदर्शक शब्दासाठी योग्य शब्द

✓ समूहदर्शक शब्दासाठी योग्य शब्द सांगा.

(१) मोळी कशाची ?

---- लाकडांची

--------------------------

(२) गठृठा कशाचा ?

---- पुस्तकांचा

--------------------------

(३) जाळी कशाची ?

---- करवंदांची

--------------------------

(४) थवा कुणाचा ?

----- पक्ष्यांचा

--------------------------

(५) घड कशाचा ?

----  केळ्यांचा

--------------------------

(६) भारा कशाचा ?

----  गवताचा

--------------------------

(७) कळप कुणाचा ?

---- हरिणांचा

--------------------------

(८) संघ कोणाचा ?

----  खेळाडूंचा

--------------------------

(९) गुच्छ कशाचा ?

---- फुलांचा

--------------------------

(१०) जुडी कशाची ?

----- पालेभाजीची

--------------------------

(११) पेंढी कशाची ?

-----  गवताची

--------------------------

(१२) काफिला कुणाचा ?

----- जहाजांचा

--------------------------

(१३) रास कशाची ?

-----   धान्याची

--------------------------

(१४) घोळका कुणाचा ?

-----  मुलांचा

--------------------------

(१५) ढीग कशाचा ?

-----  नारळांचा

=======================

संकलक :- शंकर चौरे (प्रा. शिक्षक )

जि.प.प्रा.शाळा - जामनेपाडा, 

केंद्र - रोहोड, ता. साक्री, जि. धुळे

९४२२७३६७७५

अक्षर -- शब्द वाचन, लेखन.

क   क --  कळ

ख  ख -- खळ

ग  ग -- गळ

ज  ज -- जळ

त  त  -- तळ

द  द -- दळ

न  न  -- नळ

प  प -- पळ

फ  फ -- फळ

ब  ब -- बळ

म  म -- मळ

व  व -- वळ

घ  घ -- घर

ग  ग -- गर

थ  थ - थर

ध  ध -- धर

व  व -- वर

स  स -- सर

न  न -- नर

क  क -- कण

ख  ख -- खण

घ  घ -- घण

स  स -- सण

क  क -- कड

ग  ग -- गड

घ  घ -- घड

ज  ज -- जड

ध  ध -- धड

फ  फ -- फड

व  व -- वड

ढ  ढ -- ढग

ज  ज -- जग

ध  ध -- धग

म  म -- मग

र  र -- रग

ठ  ठ -- ठग

क  क -- कट

ग  ग -- गट

त  त -- तट

न  न -- नट

फ  फ -- फट

क  क -- कप

ज  ज -- जप

त  त -- तप

ल  ल -- लप

र   र --  रस

ब  ब -- बस

ल  ल -- लस

ह  ह -- हस

ऊ  ऊ -- ऊस

=======================

लेखन :- शंकर सिताराम चौरे (प्रा.‌शिक्षक )

जिल्हा परिषद प्राथमिक शाळा जामनेपाडा

केंद्र - रोहोड, ता. साक्री, जि. धुळे

९४२२७३६७७५

सामान्यज्ञान प्रश्नावली

(१) प्राण्यांचा राजा कोणाला म्हणतात ?

उत्तर -- सिंह

(२) फुलांचा राजा कोणाला म्हणतात ‌?

उत्तर -- गुलाब

(३) पक्ष्यांचा राजा कोणाला म्हणतात ?

उत्तर -- गरूड

(४) भारताचा राष्ट्रीय ध्वज कोणता ?

उत्तर -- तिरंगा

(५) भारताचे राष्ट्रगीत कोणते ?

उत्तर -- जनगणमन

(६) फळांचा राजा कोणाला म्हणतात ?

उत्तर -- आंबा

(७) भारताचे राष्ट्रीय फूल कोणते ?

उत्तर -- कमळ

(८) भारताचा राष्ट्रीय पक्षी कोणता ?

उत्तर -- मोर

(९) भारताचा राष्ट्रीय प्राणी कोणता ?

उत्तर -- वाघ

(१०) तेलबियांचा राजा कोणाला म्हणतात ?

उत्तर -- शेंगदाणा

(११) गायीच्या पिल्लास काय म्हणतात ?

उत्तर -- वासरू

(१२) सिंहाच्या पिल्लास काय म्हणतात ?

उत्तर -- छावा

==========================

संकलक :- शंकर सिताराम चौरे ( प्रा. शिक्षक)

जिल्हा परिषद प्राथमिक शाळा - जामनेपाडा

केंद्र -  रोहोड, ता. साक्री, जि. धुळे

९४२२७३६७७५

Rhyming words ( -हायमिंग वर्डस )

(  Look,  read  and write.- 

पहा, वाचा आणि लिहा.)

pen ---- ten ---- hen ----  den

--------------------

man ---- fan ---- pan ---- van

---------------------

bat ----  hat ----  mat ---- rat

----------------------

cot ---- pot ---- not ---- dot

-----------------------------------------

car ---- jar ---- war ---- far

-----------------------------------------

hut ---- cut ---- but ---- nut

-----------------------------------------

pin ---- tin ---- sin ---- win

-----------------------------------------

net ---- pet ---- wet ---- set

-----------------------------------------

day ---- may ---- say ---- ray

-----------------------------------------

boy ---- toy ---- joy ---- soy

-----------------------------------------

gun ---- sun ---- run ---- fun

-----------------------------------------

bed ---- red ---- wed ---- sed

-----------------------------------------

bit ---- fit ---- hit ---- sit

-----------------------------------------

cap ---- map ---- tap ---- lap

-----------------------------------------

bad ---- mad ---- pad ---- sad

------------------------------------------

cry ---- try ---- dry ---- fry

======================

SHANKAR  SITARAM  CHAURE

z. p. school -- Jamnepada (Rohod )

tal. sakri, dist -- dhule

9422736775

नाती (Blood Relations)

नाती (Relations ) / सामान्यज्ञान विशेष माहिती.

वडलांचे वडील ----  आजोबा

वडलांची आई ----  ‌ आजी

वडलांचा भाऊ ----  काका

आईचा भाऊ ----  मामा

भावाची बायको ---- भावजय

भावाची मुलगी ----  पुतणी

बहिणीची मुलगी --- भाची

बायकोची आई ---- सासू

नवऱ्याची बहीण ---- नणंद

आईचे वडील ---- आजोबा

आईची आई ---- आजी

वडीलांची बहिण ---- आत्या

आईची बहिण ---- मावशी

नव-याचा भाऊ ---- दीर

भावाचा मुलगा ---- पुतण्या

बहिणीचा मुलगा -- भाचा

बायकोचे वडील ---- सासरा

बायकोची बहीण ---- मेहुणी

==========================

संकलक :- शंकर सिताराम चौरे (प्रा. शिक्षक )

जिल्हा परिषद प्राथमिक शाळा - जामनेपाडा

केंद्र -- रोहोड, ता. साक्री, जि. धुळे

९४२२७३६७७५

जगातील सर्वात उंच, जास्त, प्रथम, लहान, मोठे .(सामान्यज्ञान)

(१) जगातील सर्वात लांब प्लॅटफॉर्म कोणते ?

उत्तर -- गोरखपूर (उत्तरप्रदेश ) 

---------------------

(२) जगातील सर्वात मोठे वाळवंट कोणते  ?

उत्तर -- सहारा वाळवंट

---------------------

(३) जगातील सर्वात उंच शिखर कोणते ?

उत्तर -- माऊंट एव्हरेस्ट

----------------------------------------------

(४) जगातील सर्वात मोठी राज्यघटना कोणती ?

उत्तर -- भारताची

----------------------------------------------

(५) जगातील सर्वाधिक पावसाचे ठिकाण कोणते ?

उत्तर -- मोसीनराम

----------------------------------------------

(६) जगातील सर्वात मोठे ग्रंथालय कोणते ?

उत्तर -- लायब्ररी ऑफ काँग्रेस

----------------------------------------------

(७) जगातील सर्वात मोठा देश कोणता ?

उत्तर -- रशिया

----------------------------------------------

(८) जगातील सर्वात मोठे बंदर कोणते ?

उत्तर -- सिडनी

----------------------------------------------

(९) जगातील सर्वात मोठी मशिद कोणती ?

उत्तर -- जामा मशिद

----------------------------------------------

(१०) जगातील सर्वात मोठा राजवाडा कोणता ?

उत्तर -- व्हॅटिकन राजवाडा

----------------------------------------------

(११) जगातील सर्वात लहान खंड कोणता ?

उत्तर -- ऑस्ट्रेलिया

----------------------------------------------

(१२) जगातील सर्वात मोठा खंड कोणता ?

उत्तर -- आशिया

----------------------------------------------

(१३) जगातील सर्वात मोठा त्रिभुज प्रदेश कोणता ?

उत्तर -- सुंदरबन

----------------------------------------------

(१४) जगातील सर्वात लांब रेल्वेमार्ग कोणता ?

उत्तर --  ट्रांन्स सैबेरियन

----------------------------------------------

(१५) जगातील सर्वात मोठा धबधबा कोणता ?

उत्तर -- एंजल धबधबा

----------------------------------------------

(१६) जगातील सर्वात उंच धरण कोणता  ?

उत्तर -- जीनपिंग आय ( चीन) 

----------------------------------------------

(१७) जगातील सर्वात लांब धरण कोणते ?

उत्तर -- हिराकूड

----------------------------------------------

(१८) जगातील सर्वात लांब नदी कोणती ?

उत्तर -- नाईल

----------------------------------------------

(१९) जगातील सर्वात मोठी / रुंद नदी कोणती ?

उत्तर -- अॅमेझॉन

----------------------------------------------

(२०)जगातील सर्वात लांब भिंत कोणती ?

उत्तर -- चीनची भिंत

----------------------------------------------

(२१) जगातील सर्वाधिक वर्दळीचे विमानतळ कोणते ?

उत्तर --- अटलांटा (अमेरिका )

----------------------------------------------

(२२) जगातील सर्वाधिक लोकसंख्येचे शहर कोणते ?

उत्तर --- शांघाय ( चीन )

----------------------------------------------

(२३) जगातील सर्वाधिक लोकसंख्येचा देश कोणता ?

उत्तर -- चीन

----------------------------------------------

(२४) जगातील सर्वात कमी लोकसंख्येचा देश कोणता ?

उत्तर -- व्हॅटिकन सिटी

----------------------------------------------

(२५) जगातील सर्वात मोठा पक्षी कोणता ?

उत्तर -- शहामृग

----------------------------------------------

(२६) जगातील सर्वात लहान पक्षी कोणता ?

उत्तर -- हमिंगबर्ड

----------------------------------------------

(२७) जगातील सर्वात उंच प्राणी कोणता ?

उत्तर -- जिराफ

----------------------------------------------

(२८)जगातील जमिनिवरील सर्वात मोठा प्राणी कोणता ?

उत्तर -- हत्ती

----------------------------------------------

(२९) जगातील सर्वात मोठा जलचर प्राणी कोणता ?

उत्तर -- निळा देवमासा

==============================

संकलक :- शंकर सिताराम चौरे (प्रा. शिक्षक )

जिल्हा परिषद प्राथमिक शाळा जामनेपाडा

केंद्र - रोहोड, ता. साक्री, जि. धुळे

९४२२७३६७७५

पर्यावरण जाणीव जागृती ( घोषवाक्य )

 १) वनश्री हीच धनश्री !

(२) झाडे लावा, झाडे जगवा !

(३) वृक्ष जगवा, जीवन फुलवा ! 

(४) झाड तेथे पाखरू, धरतीचे लेकरू !

(५) झाडांना जगवाल,  तरच सुखाने जगाल !

(६) झाडे लावू घरोघरी, पर्यावरण राखू गावोगावी !

(७) झाडे लावू कशासाठी ? - सर्वांच्या सुखासाठी !

(८) झाडे लावा खूप खूप जमिनीची थांबेल धूप !

(९) हिरवी हिरवी गार गार,  झाडे लावू चार चार !

(१०) वनीकरणास द्या साथ, गावाचा करा विकास !

(११) वनीकरणास साथ देऊ,  गावाचा विकास करू !

(१२) वृक्ष लावू घरोघरी,  औषधे मिळतील गुणकारी ! 

(१३) झाडे लावू कशासाठी ? पक्ष्यांच्या घरट्यासाठी

 (१४) माकडा माकडा हूप हूप,  झाडे लावा खूप खूप !

(१५) झाडे लावू कशासाठी ? - माणसांच्या अन्नासाठी !

(१६) झाडे लावू कशासाठी ? भरपूर पाऊस पडण्यासाठी !

(१७) वृक्ष तोड रोखा, पर्यावरण राखा !

(१८) वृक्ष तोड टाळा, पर्यावरण सांभाळा!

(१९) झाडांचे रक्षण, आपले संरक्षण !

(२०) वृक्षांचे रक्षण,  हेच मूल्यशिक्षण !

(२१) करू रक्षण झाडाचे, साधेल कल्याण मानवाचे

========================

संकलक :- शंकर सिताराम चौरे (प्रा.‌शिक्षक )

जिल्हा परिषद प्राथमिक शाळा - जामनेपाडा

केंद्र - रोहोड, ता. साक्री, जि. धुळे

९४२२७३६७७५

मी कोणाचा कोण ? ( सामान्यज्ञान )

(१) मी माझ्या आई-वडिलांचा.

---- मुलगा

(२) मी माझ्या आजी - आजोबांचा.

----- नातू

(३) मी माझ्या भाऊ -- बहिणींचा.

----- भाऊ

(४) मी माझ्या काका -- काकींचा.

----- पुतण्या

(५) मी माझ्या मामा-मामींचा.

-----  भाचा

(६)मी माझ्या मामा -- आत्याचा.

----- भाचा

(७) मी माझ्या सासु-सासऱ्यांचा (बायकोच्या आई-वडिलांचा)

------ जावाई

(८) मी माझ्या बायकोचा.

----- नवरा

(९) मी माझ्या पुतण्या/पुतणीचा (भावाच्या मुलांचा)

------ काका

(१०) मी माझ्या सूनेचा/जावयाचा.

----- सासरा

(११) मी माझ्या नातवंडांचा (मुलांच्या मुलांचा)

------ आजोबा

(१२) मी माझ्या मावसभाऊ - बहिणींचा.

------ मावसभाऊ

(१३) मी माझ्या बहिणीच्या मुलांचा (भाच्यांचा).

------ मामा

(१४) मी माझ्या मुलांचा.

------- बाबा

================================

संकलक :- शंकर सिताराम चौरे (प्रा. शिक्षक )

जिल्हा परिषद प्राथमिक शाळा - जामनेपाडा

केंद्र - रोहोड, ता. साक्री, जि. धुळे

९४२२७३६७७५

सामान्यज्ञान प्रश्नावली

(१) मानवी रक्ताची चव कशी असते ?

उत्तर -- खारट

(२) तोंडाच्या मागच्या भागास काय म्हणतात ?

उत्तर -- घसा

(३) चवीचे प्रकार किती ?

उत्तर -- चार

(४) मानवी शरीरात एकूण किती हाडे आसतात ?

उत्तर -- २०६

(५) मानवाच्या छातीत किती बरगड्या असतात ?

उत्तर -- २४

(६) वनस्पतींमधील जिवाचा शोध कोणी लावला ?

उत्तर -- जगदीशचंद्र बोस

(७) हत्ती कशाने पाणी पितो ?

उत्तर -- सोंडेने

(८) समुद्रातील त्सुनामी लाटा कशामुळे निर्माण होतात ?

उत्तर -- पाण्यातील भूकंप

(९) ऊर्जेचा नैसर्गिक स्रोत कोणता ?

उत्तर -- सूर्य

(१०) तेलबियांचा राजा कोणास म्हणतात ?

उत्तर -- शेंगदाणे

(११) मानवी शरीरातील रक्ताचे वजन एकूण शारीरिक वजनाच्या किती टक्के असते ?

उत्तर --  9%

(१२) अंध व्यक्ती स्पर्श संकेताद्वारे कोणत्या लिपीची अक्षरे ओळखतात ?

उत्तर -- ब्रेल लिपी

==================================

संकलक :- शंकर सिताराम चौरे (प्रा. शिक्षक)

जिल्हा परिषद प्राथमिक शाळा जामनेपाडा

केंद्र - रोहोड, ता. साक्री, जि. धुळे

९४२२७३६७७५

वर्गमूळ (संख्या ) व वर्ग