भारत सामान्यज्ञान

(१) भारतातील सर्वांत लांब धरण कोणते आहे ?

उत्तर -- हिराकूड 

----------------------

(२) स्वतंत्र भारताचे पहिले कायदामंत्री कोण होते ?

उत्तर -- डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर 

------------------------

(३) भारतातील सर्वाधिक स्त्रीयांचे प्रमाण असणारे राज्य कोणते ?

उत्तर -- केरळ 

----------------------------------------------

(४) लालबहादूर शास्त्री यांचे समाधी स्थळास काय म्हणतात ?

उत्तर -- विजयघाट 

----------------------------------------------

(५) देशातील १००% साक्षर असलेला पहिला जिल्हा कोणता ?

उत्तर -- एर्नाकुलम 

----------------------------------------------

(६) माऊन्ट अबु हे थंड हवेचे ठिकाण कोणत्या राज्यात आहे ?

उत्तर -- राजस्थान 

----------------------------------------------

(७) दार्जिलिंग हे थंड हवेचे ठिकाण कोणत्या राज्यात आहे ?

उत्तर -- पश्चिम बंगाल 

----------------------------------------------

(८) बिहु हा सण कोणत्या राज्यात साजरा केला जातो ?

उत्तर -- आसाम 

----------------------------------------------

(९) भरतनाट्यम हा कोणत्या राज्याचा नृत्यप्रकार आहे ?

उत्तर -- तामिळनाडू 

----------------------------------------------

(१०) वारली ही चित्रकला शैली कोणत्या राज्याची आहे ?

उत्तर -- महाराष्ट्र 

----------------------------------------------

(११) ' चेरापुंजी ' हे ठिकाण कोणत्या राज्यात आहे ?

उत्तर -- मेघालय 

----------------------------------------------

(१२)  ' भांगडा ' हे कोणत्या राज्याचे नृत्य आहे ?

उत्तर -- पंजाब 

----------------------------------------------

(१३) भारतातील कोणत्या राज्यात सर्वांत जास्त रबराचे उत्पादन होते ?

उत्तर -- केरळ 

----------------------------------------------

(१४) सरदार वल्लभभाई पटेल राष्ट्रीय पोलीस अकादमी कोठे आहे ?

उत्तर -- हैदराबाद 

----------------------------------------------

(१५) मधुबनी चित्रकला प्रकार कोणत्या राज्यात प्रसिद्ध आहे ?

उत्तर -- बिहार 

----------------------------------------------

(१६) भारताची आर्थिक राजधानी कोणती आहे ?

उत्तर -- मुंबई 

----------------------------------------------

(१७) भारताचे पहिले उपपंतप्रधान कोण होते ?

उत्तर -- सरदार वल्लभभाई पटेल 

----------------------------------------------

(१८) हरिप्रसाद चौरसिया हे कोणत्या वादनप्रकाराशी संबंधित आहेत ?

उत्तर -- बासरी 

----------------------------------------------

(१९)  ' मुंडा ' ही आदिवासी जमात मुख्यत्वे कोणत्या राज्यात आढळते ?

उत्तर -- झारखंड 

----------------------------------------------

(२०) कोणत्या शहरास भारतातील इलेक्ट्रॉनिक उद्योगांची राजधानी गणले जाते ?

उत्तर -- बंगळूरु 

----------------------------------------------

(२१) पश्चिम बंगाल या राज्याची राजधानी कोणती ?

उत्तर -- कोलकाता 

----------------------------------------------

(२२) भारतातील लोकसंख्येच्या दृष्टीने सर्वांत मोठे राज्य कोणते ?

उत्तर -- उत्तर प्रदेश 

----------------------------------------------

(२३) भारतात कोणते राज्य भाषिक तत्वावर सर्वप्रथम अस्तित्वात आले ?

उत्तर -- आंध्रप्रदेश 

----------------------------------------------

(२४) तापी नदी कोणत्या समुद्राला मिळते ?

उत्तर -- अरबी समुद्र 

----------------------------------------------

(२५) भारतातील पहिला लोहमार्ग कोणता आहे ?

उत्तर -- मुंबई -- ठाणे 

----------------------------------------------

(२६) भारताच्या तिरंगी राष्ट्रध्वजात कोणत्या रंगाचा पट्टा वरच्या बाजूस असतो ?

उत्तर -- केशरी 

----------------------------------------------

(२७) भारताच्या राष्ट्रध्वजाची उंची व लांबी यांचे प्रमाण कसे आहे ?

उत्तर --  २ : ३

----------------------------------------------

(२८) स्वतंत्र भारताचे पहिले शिक्षणमंत्री कोण होते ?

उत्तर -- मौलाना अबुल कलाम आझाद 

----------------------------------------------

(२९) भारतातील दक्षिण रेल्वेचे मुख्यालय कोठे आहे ?

उत्तर -- चेन्नई 

----------------------------------------------

(३०) सुवर्ण मंदिर ( Golden Temple ) कोठे आहे ?

उत्तर -- अमृतसर 

----------------------------------------------

(३१) ' राजघाट ' हे कोणाचे समाधीस्थळ म्हणून प्रसिद्ध आहे ?

उत्तर -- महात्मा गांधी 

----------------------------------------------

(३२) भारत व चीन या दोन देशाच्या दरम्यान असलेल्या सिमा रेषेला काय म्हणतात ?

उत्तर -- मॅकमोहन सीमारेषा 

----------------------------------------------

(३३) भारतात सर्वात पहिल्यांदा सूर्य कोणत्या राज्यात दिसतो ?

उत्तर -- अरूणाचल प्रदेश 

----------------------------------------------

(३४) आग्रा हे शहर कोणत्या नदीकाठी वसले आहे ?

उत्तर -- यमुना 

----------------------------------------------

(३५)  डॉ बाबासाहेब आंबेडकर यांच्या समाधी स्थळाचे नाव काय आहे ?

उत्तर -- चैत्यभूमी 

==============================

संकलक :- शंकर सिताराम चौरे ( प्रा. शिक्षक )

जिल्हा परिषद प्राथमिक शाळा - जामनेपाडा 

केंद्र - रोहोड, ता. साक्री जि‌ ‌ धुळे 

९४२२७३६७७५ / ७७२१९४१४९६

सामान्य विज्ञान प्रश्नावली

(१) संपूर्ण परजीवी वनस्पती कोणती आहे ?

उत्तर -- अमरवेल 

--------------------

(२) फुप्फुसाचे मुख्य कार्य कोणते‌ ?

उत्तर -- रक्ताचे शुद्धीकरण 

-----------------------

(३) सरपटणारे प्राणी --- असतात ?

उत्तर -- शीत रक्ताचे 

----------------------

(४) मानवी शरीरातील सर्वात मोठी ग्रंथी कोणती आहे ?

उत्तर -- यकृत 

----------------------------------------------

(५) सकाळच्या सूर्यप्रकाशामध्ये त्वचेखाली कोणते जीवनसत्त्व तयार होते ?

उत्तर -- ड ( D )

----------------------------------------------

(६) जिभेच्या शेड्यांवर (पुढचा भाग) कोणती चव ओळखता येते ?

उत्तर -- गोड 

----------------------------------------------

(७) पाण्यामध्ये कोणकोणते घटक असतात ?

उत्तर -- ऑक्सिजन आणि हायड्रोजन 

----------------------------------------------

(८) कोणता रक्तगट सार्वत्रिक दाता ( Universal Donor) आहे ?

उत्तर -- O

----------------------------------------------

(९) प्रौढ व्यक्तीच्या नाडीचे ठोके दर मिनिटास किती असतात ?

उत्तर -- ७२

----------------------------------------------

(१०) रक्तातील कोणत्या पेशींना सैनिक पेशी असे म्हणतात ?

उत्तर -- पांढ-या पेशी 

----------------------------------------------

(११) कोणत्या साधनाने हृदयाचे ठोके मोजले जातात ?

उत्तर -- स्टेथोस्कोप 

----------------------------------------------

(१२) दिनांक ९ मार्च २०२० रोजी महाराष्ट्रातील पहिला करोना/ रूग्ण कोणत्या शहरात आढळला ?

उत्तर -- पुणे 

----------------------------------------------

(१३) कोणत्या प्रजातींची संख्या जगात सर्वात जास्त आहे ?

उत्तर -- किटक 

----------------------------------------------

(१४) पित्त कोणत्या अवयवामध्ये तयार होते ?

उत्तर -- यकृत 

----------------------------------------------

(१५) मानवी कवटीमध्ये किती हाडे असतात ?

उत्तर -- २२

----------------------------------------------

(१६) पचनाची क्रिया प्रथम ...... पासून सुरू होते ?

उत्तर -- मुख 

----------------------------------------------

(१७) मानवी शरीरात पाण्याचे प्रमाण किती असते ?

उत्तर -- ६५ %

----------------------------------------------

(१८) निरोगी माणसाच्या शरीराचे तापमान किती असते ?

उत्तर -- ३७ ° अंश सेल्सिअस 

----------------------------------------------

(१९) कृष्ठरोग शरीराच्या कोणत्या भागावर परिणाम करतो ?

उत्तर -- त्वचा 

----------------------------------------------

(२०) मानवी शरीरातील कोणत्या पेशींना संरक्षक पेशी म्हणतात ?

उत्तर -- पांढ-या रक्तपेशी 

----------------------------------------------

(२१) काविळ हा रोग मानवी शरीरातील कोणत्या अवयवास होतो ?

उत्तर -- यकृत 

----------------------------------------------

(२२) श्वसनासाठी कोणत्या अवयवाची आवश्यकता असते ?

उत्तर -- फुफ्फुस 

----------------------------------------------

(२३) पानांमध्ये हरितद्रव्य तयार होण्यास काय आवश्यकता आहे ?

उत्तर -- सूर्यप्रकाश 

----------------------------------------------

(२४) कोणता वायू हवेपेक्षा हलका असतो ?

उत्तर -- हायड्रोजन 

----------------------------------------------

(२५) माणसाच्या शरीरात रक्ताचे प्रमाण किती टक्के असते ?

उत्तर -- ९ %

----------------------------------------------

(२६) उडणारा सस्तन प्राणी कोणता ?

उत्तर -- वटवाघूळ 

----------------------------------------------

(२७) चिकनगुनिया कोणता डास चावल्यामुळे होतो ?

उत्तर -- एडिस इजिप्त 

----------------------------------------------

(२८) मानवी शरीरातील सर्वात लांब हाड कोणते ?

उत्तर -- मांडीचे हाड ( फिमर )

----------------------------------------------

(२९) डेंग्यू या तापाची साथ पसरण्यास कारणीभूत असलेली  ' एडिस इजिप्त ' ही कशाची जात आहे ?

उत्तर -- डासाची 

----------------------------------------------

(३०) अन्न चावण्याकरिता कोणत्या प्रकारच्या दातांचा उपयोग होतो ?

उत्तर -- दाढ 

----------------------------------------------

(३१) पोलिओ या रोगामुळे शरीराच्या कोणत्या भागास इजा होते ?

उत्तर -- मज्जा संस्था 

----------------------------------------------

(३२) सिगारेटच्या धुम्रपानामुळे शरीराच्या कोणत्या अवयवास कॅन्सर होतो ?

उत्तर -- फुफ्फुस 

----------------------------------------------

(३३) रक्ताचे एकूण प्रमुख किती गट असतात ?

उत्तर -- ४ गट 

----------------------------------------------

(३४) ' ग्लूकोमिया ' हा रोग कोणत्या अवयवास होतो ?

उत्तर -- डोळे 

----------------------------------------------

(३५) कोरोना विषाणू प्रादुर्भावाची सुरूवात जगात सर्वप्रथम कोठे झाली ?

उत्तर -- चीन 

----------------------------------------------

(३६) पित्त हे कोणत्या अवयवामध्ये तयार होते ?

उत्तर -- यकृत 

=========================

लेखन / संकलन :-

शंकर सिताराम चौरे ( प्रा. शिक्षक )

जिल्हा परिषद प्राथमिक शाळा जामनेपाडा 

केंद्र - रोहोड, ता. साक्री, जि. धुळे 

९४२२७३६७७५ / ७७२१९४१४९६

रक्ताचे नाते ( नातेसंबंध )

(१) आईचा मुलगा --- भाऊ 

(२) वडिलांचा मुलगा --भाऊ

(३) आईची मुलगी -- बहीण 

(४) वडिलांची मुलगी -- बहीण 

(५) आईचा भाऊ -- मामा 

६)वडिलांचा भाऊ - चुलता, काका 

(७) आईची बहीण -- मावशी 

(८) वडिलांची बहीण -- आत्या 

(९) आईचे वडील -- आजोबा 

(१०) वडिलांचे वडील -- आजोबा 

(११) मुलाची बायको -- सून 

(१२) मुलीचे पती -- जावई

(१३) पतीची बहीण -- नणंद 

(१४) पत्नीची बहीण -- मेहूणी 

(१५) पतीचे भाऊ -- दीर 

(१६) पत्नीचा भाऊ -- मेहुणा 

(१७) भावाचा मुलगा -- पुतण्या 

(१८) भावाची मुलगी -- पुतणी 

(१९) चुलत्याचा (काकाचा) मुलगा -- चुलतभाऊ 

(२०) मावशीचा मुलगा -- मावसभाऊ 

(२१) चुलत्याची (काकाची) मुलगी -- चुलतबहीण 

(२२) मावशीची मुलगी -- मावसबहीण 

(२३) आईच्या बहिणीची मुलगी -- मावसबहीण 

(२४) बहिणीचे पती -- मेहुणा 

(२५) आईच्या बहिणीचा मुलगा -- मावसभाऊ 

(२६) भावाची बायको -- वहिनी 

(२७) नातूची मुलगी -- पणती 

(२८) नातूचा मुलगा -- पणतू 

(२९) नातीची मुलगी -- पणती 

(३०) नातीचा मुलगा -- पणतू 

(३१) आईचे आजोबा -- पणजोबा 

(३२) वडिलांचे आजोबा -- पणजोबा 

(३३) आईच्या आईची आई -- पणजी 

(३४) आईच्या आईचे वडील -- पणजोबा 

(३५) आईच्या वडिलांची आई -- पणजी 

(३६) वडिलांच्या वडिलांची आई -- पणजी 

(३७) वडिलांच्या आईचे वडील -- पणजोबा 

(३८) वडिलांच्या वडिलांचे वडील -- पणजोबा 

(३९) आईच्या वडिलांचे वडील -- पणजोबा 

(४०) वडिलांच्या वडिलांचे चिरंजीव -- वडील 

(४१) बहिणीच्या भावाचे वडील -- वडील 

(४२) भावाच्या बहिणीचे वडील -- वडील 

(४३) बहिणीच्या भावाची आई -- आई 

(४४) भावाच्या बहिणीची आई -- आई

(४५) आईच्या बहिणीचे पती -- मावस ( काका )

(४६) आईच्या भावाची पत्नी -- मामी 

(४७) वडिलांच्या भावाची पत्नी -- काकू ( काकी )

(४८) नणंदेचा मुलगा -- भाचा 

(४९) नणंदेची मुलगी -- भाची 

(५०) नणंदेची आई -- सासू 

(५१) नणंदेचे वडील -- सासरा 

(५२) दीरांचा मुलगा -- पुतण्या 

(५३) दीरांची पत्नी -- जाऊ 

(५४) दीराची मुलगी -- पुतणी 

(५५) जावेचा मुलगा -- पुतण्या 

(५६) जावेची मुलगी -- पुतणी 

(५७) आईच्या भावाचा मुलगा -- मामेभाऊ 

(५८) आईच्या भावजईचा मुलगा -- मामेभाऊ 

(५९) आईच्या भावाच्या पत्नीची मुलगी - मामेबहीण 

(६०) आईच्या भावाच्या पत्नीचा मुलगा - मामेभाऊ 

(६१) नवऱ्याच्या भावाची बायको -- जाऊ 

(६२) वडिलांच्या आईची मुलगी -- आत्या 

============================

संकलक :- शंकर सिताराम चौरे ( प्रा. शिक्षक)

जिल्हा परिषद प्राथमिक शाळा जामनेपाडा 

केंद्र - रोहोड, ता. साक्री जि. धुळे 

9422736775  /  7721941496

सामान्यज्ञान ( भारत राष्ट्रगीत, राजमुद्रा, राष्ट्रध्वज, कॅलेंडर, प्रतिज्ञा )

∆ भारताचे राष्ट्रगीत : 

✓जन गण भन

✓ रचना -- गुरुदेव रवींद्रनाथ टागोर

✓(मूळ गीत ५ कडव्यांचे, मात्र पहिल्या कडव्यास राष्ट्रगीत म्हणून मान्यता) हे गीत गुरुदेवांनी पहिल्यांदा बंगाली भाषेत लिहिले. १९११ मध्ये अबिद अली यांनी त्याचे हिंदी भाषांतर केले.

✓प्रथम गायन -- २७ डिसेंबर १९११ (कोलकाता अधिवेशन, अध्यक्ष बिशन नारायण दास)

✓राष्ट्रगीतास घटना समितीची मान्यता: २४ जानेवारी १९५०; (गायनाचा कालावधी: ५२ सेकंद)

===========================

∆ राष्ट्रीय गीत : 

✓वंदे मातरम् (निवड: बंकिमचंद्र चटर्जी यांच्या 'आनंदमठ' कादंबरीतून)

✓ प्रथम गायन : १८९६ चे कोलकाता अधिवेशन. (अध्यक्ष: रहिमतुल्ला सयानी)

===========================

∆  राष्ट्रचिन्ह (राजमुद्रा) : 

✓राष्ट्रचिन्हाची निवड सम्राट अशोकाच्या सारनाथ (उत्तर प्रदेश) येथील स्तंभावरून.

✓राष्ट्रचिन्हास मान्यता : २६ जानेवारी १९५०

✓राष्ट्रचिन्हाचे स्वरूप : सिंह, घोडा, बैल व हत्ती या प्राण्यांची प्रतिकात्मक चित्रे. चार सिंहांपैकी तीन दर्शनी बाजूस व एक पाठीमागे.

✓राष्ट्रचिन्हाच्या तळभागाकडे डाव्या बाजूस घोडा व उजव्या बाजूस बैल असे 'धर्मचक्र' आहे.

✓राष्ट्रचिन्हाखाली 'सत्यमेव जयते' हा देवनागरी लिपीतील संदेश असून त्याची निवड 'मुंडक उपनिषदातून' केली आहे.

✓'सत्त्यमेव जयते' हे ब्रीदवाक्य बनविण्याची जबाबदारी पं. मदनमोहन मालवीय यांच्याकडे होती.

==========================

∆ भारताचा राष्ट्रध्वज : 

✓२२ जुलै १९४७ रोजी संविधान समितीने राष्ट्रध्वजास मान्यता दिली.

✓स्वरूप -- तिरंगा • सर्वात वर केशरी, मध्ये पांढरा व सर्वात खाली हिरव्या रंगाचा पट्टा.

[केशरी (भगवा) : शौर्य व त्यागाचे प्रतिक. 

पांढरा शांतता व पावित्र्य. 

हिरवा : समृद्धीचे प्रतिक.

✓मध्यभागी पांढऱ्या पट्ट्यावर निळसर (Navy Blue) रंगाचे अशोक चक्र निवडले असून त्यास २४ आरे आहेत.

✓ हे चक्र सारनाथ येथील स्तंभावरून • राष्ट्रध्वजाची उंची व लांबी यांचे गुणोत्तर '२ : ३' इतके असते.

✓ राष्ट्रध्वजाची संकल्पना व रचना मछलीपट्टण (आंध्र प्रदेश) येथील पिंगाली वेंकय्या या शेतकऱ्याने मांडली.

✓कायद्यानुसार राष्ट्रध्वज हा खादीवस्त्रापासून व विशिष्ट ९ आकारांतच तयार करणे बंधनकारक आहे.

✓ राष्ट्रध्वजाचा आकार : अतिमहनीय व्यक्तींच्या विमानावर ४५०४३०० मिमी; राजकीय महत्त्वाच्या व्यक्तींच्या मोटारीवर २२५x१५० मिमी. आकाराचा ध्वज (तिरंगा) लावतात.

============================

∆ राष्ट्रीय कॅलेंडर : 

✓ मान्यता -- २२ मार्च १९५७ शके कालगणनेनुसार रचना (इसवीसनाच्या मागे ७८ वर्षे) • राष्ट्रीय कॅलेंडरनुसार (शके कालगणना) नववर्षाची सुरूवात चैत्र शुध्द प्रतिपदा (गुढी पाडवा)

✓ ग्रेगेरियन कॅलेंडरशी सांगड घालताना, चैत्र शुध्द प्रतिपदा दरवर्षी २२ मार्च रोजी व लीप वर्षात २१ मार्च रोजी येते.

✓ या कॅलेंडरनुसार वर्षाचे ३६५ दिवस मानतात.

✓१९४७ मध्ये भारताची प्रमाण वेळ निश्चित करण्यात आली.

===========================

∆  राष्ट्रीय प्रतिज्ञा :

✓भारत माझा देश आहे... (India is My Country...)

✓ ही प्रतिज्ञा सर्वप्रथम १९६२ साली पी. वेंकट सुब्बा राव यांनी तेलगू भाषेत लिहिली.

✓ १९६३ साली विशाखापट्टणम् येथील शाळेत या प्रार्थनेचे प्रथम वाचन झाले.

================================

संकलन : - शंकर सिताराम चौरे ( प्रा. शिक्षक)

जिल्हा परिषद प्राथमिक शाळा जामनेपाडा 

केंद्र -- रोहोड, ता. साक्री, जि. धुळे 

९४२२७३६७७५ / ७७२१९४१४९६

मानवी शरीर सामान्यज्ञान