मापने :- एकके रूपांतरण

इंग्रजी शब्दांना पर्यायी मराठी शब्द

मोबाईल --- भ्रमणध्वनी 

केबल ---- तार

टेलिफोन --- दूरध्वनी

टेलिव्हिजन --- दुरदर्शन 

रेडिओ --- आकाशवाणी

रेंज --- टप्पा, पल्ला

पासवर्ड --- सांकेतिक/परवलीचा शब्द

इंटरनेट --- आंतरजाल

एक्सरे --- क्ष-किरण

ऑपरेशन --- शस्त्रक्रिया

पिक्चर --- चित्रपट

लाईट --- प्रकाश

डायरेक्टर --- दिग्दर्शक

अॅक्टर --- अभिनेता

लँप --- दिवा

कँडल --- मेणबत्ती

डॉक्टर --- वैदय

नर्स --- परिचारिका

क्लॉक ---  घड्याळ

म्युझिक --- संगीत

न्यूजपेपर --- वर्तमानपत्र

स्पून --- चमचा

फोर्क --- काटेचमचा

बकेट --- बादली

मिरर --- आरसा

फॅन --- पंखा

हॉस्पिटल --- रुग्णालय

झेरॉक्स --- प्रतिमुद्रा

कॅमेरा --- छायाचित्रक

पेमेंट --- पगार, वेतन

टेपरेकॉर्डर --- ध्वनिमुद्रक

ई-मेल --- संगणकीय पत्र

अकाऊंट --- जमाखर्च

प्रिंट ---  छाप, ठसा

प्रिंटर --- मुद्रक

प्रोसेस --- प्रक्रिया

फंक्शन --- कार्य

विंडो --- खिडकी

वेबसाइट --- संकेतस्थळ

अॅप्लिकेशन --- अर्ज

स्ट्रेचर --- रुग्णशिबिका

गव्हर्मेंट --- शासन, सरकार

पार्लमेंट --- संसद

कोर्ट ---  न्यायालय

नॅशनल --- राष्ट्रीय

गेम्स --- स्पर्धा, खेळ

कॅप्टन --- कर्णधार

बॉलर --- गोलंदाज

बॅट --- चेंडूफळी

फिल्डर --- क्षेत्ररक्षक

ग्राऊंड --- मैदान

प्लेअर --- खेळाडू

अंपायर --- पंच

अॅम्बुलन्स -- रुग्णवाहिका

पेशंट रुग्ण

इन्फर्मेशन --- माहिती

टेक्नॉलॉजी --- तंत्रज्ञान

प्रोजेक्टर --- प्रक्षेपक

सॅटेलाईट --- कृत्रिम उपग्रह

स्क्रीन --- पडदा

मॉनिटर --- दृश्यपटल

प्रोग्रॅम --- कार्यक्रम

डिस्प्ले --- प्रदर्शक

रोबो --- यंत्रमानव

थ्री डी --- त्रिमिती

डिस्क --- तबकडी

व्हिडिओ -- चित्र-ध्वनिक्षेपक

चॅट -- गप्पा

मेसेज -- संदेश

शेअर -- वाटा, वाटून घेणे

व्हिजन --- दृष्टी

हायलाइट्स् -- मुख्य क्षणचित्रे

ऑडिओ -- ध्वनिक्षेपक 

कनेक्टिव्हिटी -- जोडणी

सॉफ्टवेअर -- संगणकाची आज्ञावली

युझर -- वापरकर्तामा

कंप्यूटर -- संगणक

ट्रान्सलेशन --- भाषांतर)

ऑपरेटिंग --- वापर

कम्युनिकेशन --- संवाद

नेटवर्क --- एकमेकांशी जोडलेल्या संस्था

फॉन्ट्स् --- टंकसमूह

की-बोर्ड --- कळफलक

हार्डवेअर -- धातूपासून बनवलेले साहित्य

ऑर्गनायझेशन --- संघटना 

पेन्शन --- निवृत्तीवेतन 

पोल्युशन --- प्रदूषण 

=============================

संकलन :- शंकर सिताराम चौरे ( प्रा. शिक्षक )

जिल्हा परिषद प्राथमिक शाळा जामनेपाडा 

केंद्र - रोहोड, ता. साक्री, जि. धुळे 

९४२२७३६७७५ / ७७२१९४१४९६

ग्रामपंचायत सामान्यज्ञान

(१) ग्रामपंचायतीच्या निवडणुका किती वर्षांनी होतात ?

उत्तर -- पाच 

------------------

(२) ग्रामपंचायतीचा प्रमुख कोण असतो ?

उत्तर -- सरपंच 

------------------

(३) ग्रामपंचायतीचा सचिव कोण असतो ?

उत्तर -- ग्रामसेवक 

----------------------------------------------

(४) ग्रामसेवकाची नेमणूक कोणाकडून केली जाते ?

उत्तर -- जिल्हा परिषद 

----------------------------------------------

(५) गावातील सर्व प्रौढ गावकऱ्यांच्या बैठकीला काय म्हणतात ?

उत्तर -- ग्रामसभा 

----------------------------------------------

(६) ग्रामपंचायत व ग्रामसभेच्या बैठकीतचे अध्यक्षस्थान कोणाकडे असते ?

उत्तर -- सरपंच 

----------------------------------------------

(७) ग्रामपंचायतीच्या सदस्यांना काय म्हणतात ?

उत्तर -- पंच 

----------------------------------------------

(८) ग्रामपंचायतीची निवडणूक लढविण्यासाठी वयाची किती वर्षे पूर्ण असली पाहिजेत ?

उत्तर -- २१ वर्षे 

----------------------------------------------

(९) ग्रामसभेच्या वर्षांतून किती बैठका झाल्या पाहिजेत ?

उत्तर -- सहा 

----------------------------------------------

(१०) ग्रामपंचायतीच्या सदस्यांची निवड किती वर्षांसाठी होते ?

उत्तर -- पाच 

----------------------------------------------

(११) ग्रामपंचायतीचे अंदाजपत्रक तयार करण्याची जबाबदारी कोणाकडे असते ?

उत्तर -- ग्रामसेवक 

----------------------------------------------

(१२) ग्रामपंचायत स्थापन होण्यासाठी गावची लोकसंख्या किमान किती असावी ?

उत्तर -- ६००

----------------------------------------------

(१३) ग्रामीण स्थानिक शासन संस्थांना एकत्रितपणे काय म्हटले जाते ?

उत्तर -- पंचायती राज 

----------------------------------------------

(१५) पंचायतीराज व्यवस्थेचे एकूण किती घटक असतात ?

उत्तर -- तीन 

----------------------------------------------

(१६) ग्रामपंचायतील एकूण किती किमान व कमाल सदस्य संख्या असते ?

उत्तर -- ७ ते १७

----------------------------------------------

(१७) दोन किंवा अधिक गावांसाठी स्थानिक शासन संस्थेला काय म्हणतात ?

उत्तर -- गट - ग्रामपंचायत 

----------------------------------------------

(१८) ग्रामपंचायत प्रशासनावर देखरेख ठेवण्याची व मार्गदर्शन करण्याचे काम कोण करते ?

उत्तर -- पंचायत समिती 

----------------------------------------------

(१९) ग्रामपंचायतीच्या पंचाची निवडणूक कोणत्या पध्दतीने होते ?

उत्तर -- प्रौढ व गुप्त मतदान 

----------------------------------------------

(२०) स्थानिक शासन संस्थेची निर्मिती कोणाच्या कायद्याने केली जाते ?

उत्तर -- राज्यशासन 

----------------------------------------------

(२१) महाराष्ट्रात पंचायत राज्याची स्थापना कधी झाली ?

उत्तर -- १ मे १९६२

----------------------------------------------

(२२) ' स्थानिक स्वराज्य संस्थांचा जनक ' म्हणून कोणास ओळखले जाते ?

उत्तर -- लाॅर्ड रिपन 

----------------------------------------------

(२३) सरपंच उपस्थित नसल्यास ग्रामसभा कोण बोलविते ?

उत्तर -- उपसरपंच 

----------------------------------------------

(२४) ग्रामपंचायतीच्या निवडणुकीत मतदान करण्यासाठी कमीत कमी वय किती वर्षे असावे लागते ?

उत्तर -- १८ वर्षे 

----------------------------------------------

(२५) खेडेगावात जन्म - मृत्यूची नोंद कोण करतो ?

उत्तर -- ग्रामसेवक 

===========================

संकलक :- शंकर सिताराम चौरे ( प्रा. शिक्षक)

जिल्हा परिषद प्राथमिक शाळा जामनेपाडा 

केंद्र - रोहोड, ता. साक्री, जि. धुळे 

९४२२७३६७७५ / ७७२१९४१४९६

काळ (काळाचे प्रकार )

--- क्रियापदाच्या रूपावरून क्रिया कोणत्या वेळी घडते आहे याचा जो बोध होतो, त्यास काळ म्हणतात.

 ✓काळाचे प्रकार व पोटप्रकार -- मुख्य काळ तीन आहेत.

(१) वर्तमानकाळ : -

--- या काळात क्रिया आता घडते असा बोध होतो.

 उदा. -- ती धावते.

----------------------------------------------

(२) भूतकाळ : 

--- या काळात क्रिया पूर्वी घडली असा बोध होतो. 

उदा.‌ -- ती धावली.

----------------------------------------------

(३) भविष्यकाळ : 

--- या काळात क्रिया पुढे घडेल असा बोध होतो. 

उदा. -- ती धावेल.

==========================

✓ काळाचे चार पोटप्रकार आहेत

(१) साधा , (२) अपूर्ण, (३) पूर्ण , (४) रीती.

✓ तिन्ही काळांतील सर्व प्रकारांतील क्रियापदांची रूपे :

∆∆ (१) वर्तमानकाळ ---

---- मी पुस्तक वाचतो. (साधा वर्तमानकाळ)

---- मी पुस्तक वाचत आहे. (अपूर्ण वर्तमानकाळ)

----  मी पुस्तक वाचले आहे. ( पूर्ण वर्तमानकाळ)

---- मी पुस्तक वाचत असतो. ( रीती वर्तमानकाळ)

--------------------------------------------

∆∆ (२) भूतकाळ ---

---- मी पुस्तक वाचले. ( साधा भूतकाळ)

---- मी पुस्तक वाचत होतो. ( अपूर्ण भूतकाळ)

---- मी पुस्तक वाचले होते.( पूर्ण भूतकाळ)

---- मी पुस्तक वाचत असे. ( रीती भूतकाळ)

----------------------------------------------

∆∆ (३) भविष्यकाळ --

---- मी पुस्तक वाचेन. ( साधा भविष्यकाळ)

---- मी पुस्तक वाचत असेन.( अपूर्ण भविष्यकाळ)

---- मी पुस्तक वाचले असेन. ( पूर्ण भविष्यकाळ)

---- मी पुस्तक वाचत जाईन.( रीती भविष्यकाळ)

===============================

संकलक :- शंकर सिताराम चौरे ( प्रा. शिक्षक )

जिल्हा परिषद प्राथमिक शाळा जामनेपाडा 

केंद्र - रोहोड, ता. साक्री, जि. धुळे 

९४२२७३६७७५ / ७७२१९४१४९६

वैज्ञानिक उपकरणे ( सामान्यज्ञान)

(१)  लॅक्टोमीटर

 ---- दुधाची सापेक्ष घनता किंवा शुद्धता मोजणे.

----------------

(२) स्टेथोस्कोप 

---- हृदयाचे ठोके मोजणे.

-----------------

(३)  कार्डीओग्राफ

---- हृदयाचे स्पंदनाचा आलेख दाखविणारे उपकरण.

----------------------------

(४)  हायड्रोमीटर 

---- द्रव पदार्थाचे विशिष्ट गुरुत्व मोजणे.

----------------------------------------------

(५) पायरोमीटर 

---- उच्च तापमान मोजणे.

----------------------------------------------

(६) अॅम्पिअर 

---- विद्युत प्रवाह मोजण्याचे परिमाण.

----------------------------------------------

(७) सेस्मोग्राफ 

---- भूकंपलहरीची नोंद घेण्यासाठी वापरण्यात येणारे उपकरण.

----------------------------------------------

(८) बॅरोमीटर - 

---- हवेचा किंवा वातावरणाचा दाब मोजणे.

----------------------------------------------

(९)  व्होल्टमीटर 

---- विजेचा दाब मोजणे

----------------------------------------------

(१०) मायक्रोमीटर -

---- सुक्ष्म अंतरे किंवा कोन मोजणे.

----------------------------------------------

(११)फोटोमीटर 

----- प्रकाशाची तीव्रता मोजणे.

----------------------------------------------

(१२)  कॅलरीमीटर -

---- ‌उष्मांक मोजणे.

----------------------------------------------

(१३) डायनामोमीटर 

---- विद्युत शक्तीचे मापन करणे.

----------------------------------------------

(१४). थर्मामीटर 

---- शरिराचे तापमान मोजणे.

----------------------------------------------

(१५)ऑडिओमीटर 

----- श्रवणशक्तीतील फरक मोजणे.

----------------------------------------------

(१६) अॅमिटर 

----- विद्युत प्रवाहाची शक्ती मोजणे.

============================

संकलक :- शंकर सिताराम चौरे ( प्रा. शिक्षक)

जिल्हा परिषद प्राथमिक शाळा जामनेपाडा

पो.‌ रोहोड , ता. साक्री, जि. धुळे 

इतिहास सामान्यज्ञान प्रश्नावली

(1) ' ग्रंथसाहेब ' हा शिखांचा पवित्र धर्मग्रंथ कोणी लिहिला ?

उत्तर -- गुरू नानक 

-----------------------

(2) भारतीय अर्थशास्राचे जनक कोण ?

उत्तर -- दादाभाई नौरोजी

-------------------------

(3) जैन धर्माचे दोन प्रकार कोणते ?

उत्तर -- श्र्वेतांबर व दिगंबर 

------------------------

(4) अमेरिकेचा शोध कोणी लावला होता ?

उत्तर -- कोलंबस 

----------------------------------------------

(5) तानसेन हा कोणत्या राज्याच्या दरबारात होता ?

उत्तर -- अकबर 

----------------------------------------------

(6) वास्को - द - गामा पोर्तुगीज खलाशी कोणत्या बंदरावर उतरून भारतात आला ?

उत्तर -- कालिकत 

----------------------------------------------

(7) टपाल व तारपध्दतीचा जनक कोणाला म्हणतात ?

उत्तर -- लाॅर्ड डलहौसी 

----------------------------------------------

(8) ' मुस्लिम लिग ' ची स्थापना कोणी केली ?

उत्तर -- सर सय्यद अहमद खान 

----------------------------------------------

(9) ' मूकनायक ' हे वृत्तपत्र कोणी सुरु केले ?

उत्तर -- डॉ‌. बाबासाहेब आंबेडकर 

----------------------------------------------

(10) मंडालेच्या तुरुंगात असताना लोकमान्य टिळकांनी कोणता ग्रंथ लिहिला ?

उत्तर -- गीतारहस्य 

----------------------------------------------

(11) ' वंदे मातरम् ' हे वृत्तपत्र कोणी सुरु केले ?

उत्तर -- अरविंद घोष 

----------------------------------------------

(12) ' सरहद्द गांधी ' म्हणून कोणाला ओळखले जाते ?

उत्तर -- खान अब्दुल गफार खान

 –----------------------------------------------

(13) ' पुणे करार ' कोणा कोणात झाला ?

उत्तर -- महात्मा गांधी व डॉ. आंबेडकर 

----------------------------------------------

(14)  ' दांडी यात्रा ' कशाशी संबंधित होती ?

उत्तर -- मिठाचा कायदा मोडणे.

----------------------------------------------

(15) ' गीतांजली ' हे जगप्रसिद्ध काव्य कोणी लिहिले ?

उत्तर -- रवींद्रनाथ टागोर 

----------------------------------------------

(16) ' अभिनव भारत ' या संघटनेची स्थापना कोणी केली ?

उत्तर -- स्वातंत्र्यवीर सावरकर 

----------------------------------------------

(17) ' लोकहितवादी ' म्हणून कोणाला ओळखले जाते ?

उत्तर -- गोपाळ हरी देशमुख 

----------------------------------------------

(18) रयत शिक्षण संस्थेची स्थापना कोणी केली ?

उत्तर -- कर्मवीर भाऊराव पाटील 

----------------------------------------------

(19) ' आनंदमठ ' ही कादंबरी कोणी लिहिली ?

उत्तर -- बंकिमचंद्र चटर्जी 

----------------------------------------------

(20) भारताचे राष्ट्रगीत कोणी लिहिले आहे ?

उत्तर -- रवींद्रनाथ टागोर 

----------------------------------------------

(21) ' देशबंधू ' म्हणून कोणाला ओळखले जाते ?

उत्तर -- चित्तरंजन दास 

----------------------------------------------

(22) भारताची गानकोकिळा कोणाला म्हणतात ?

उत्तर -- सरोजिनी नायडू 

----------------------------------------------

(23) बुध्दांनी आपला उपदेश कोणत्या भाषेतून दिला ?

उत्तर -- पाली 

----------------------------------------------

(24) शिवाजी महाराजांच्या मंत्रिमंडळास काय म्हणतात ?

उत्तर - अष्टप्रधान मंडळ 

----------------------------------------------

(25) कोणत्या राजाचा दरबार ' नवरत्न दरबार ' म्हणून प्रसिद्ध होता ?

उत्तर -- अकबर 

----------------------------------------------

(26) ' सारे जहाँ से अच्छा ' हे गीत कोणी लिहिले ?

उत्तर -- महम्मद इक्बाल 

----------------------------------------------

(27) ' भारतीय असंतोषाचे जनक ' कोणास म्हणतात ?

उत्तर -- लोकमान्य टिळक 

----------------------------------------------

(28)  ' दि डिस्कव्हरी ऑफ इंडिया ' हे पुस्तक कोणी लिहिले ?

उत्तर -- जवाहरलाल नेहरू 

----------------------------------------------

(29) ' लाल - बाल ‍- पाल ' म्हणून कोण प्रसिद्ध होते ?

उत्तर -- लाल लजपतराय , बाळ गंगाधर टिळक, बिपिनचंद्र पाल.

----------------------------------------------

(30) परदेशी मालाच्या मोटारीसमोर कोणी आत्मबलिदान केले ?

उत्तर -- बाबू गेनू 

----------------------------------------------

(31) ' महात्मा गांधींचे आत्मचरित्र कोणते ?

उत्तर -- माझे सत्याचे प्रयोग 

----------------------------------------------

(32) आझाद हिंद फौजेचे/ सेनेचे संस्थापक कोण होते ?

उत्तर -- रासबिहारी बोस 

----------------------------------------------

(33) ' ओरायन ' या ग्रंथाचे लेखक कोण ?

उत्तर -- लोकमान्य टिळक 

----------------------------------------------

(34) भारत छोडो आंदोलनाची सुरुवात कधी झाली 

उत्तर -- 8  ऑगस्ट 1942

----------------------------------------------

(35) महाराष्ट्राच्या पहिल्या महिला शिक्षिका कोण होत्या?

उत्तर -- सावित्रीबाई फुले 

----------------------------------------------

(36) जैन धर्माचे किती तीर्थकार होऊन गेले ?

उत्तर -- चोवीस 

----------------------------------------------

(37) जगप्रसिद्ध कैलास मंदिर हे कोणत्या लेण्यांमध्ये आहे ?

उत्तर -- वेरूळ 

----------------------------------------------

(38) मुघल सत्तेचा संस्थापक कोण ?

उत्तर -- बाबर 

----------------------------------------------

(39) भारतीय अंतराळ संशोधन कार्यक्रमाचे शिल्पकार कोण ?

उत्तर -- विक्रम साराभाई

----------------------------------------------

(40) भारतीय चित्रपट सृष्टीचे जनक कोण ?

उत्तर -- दादासाहेब फाळके

===============================

संकलक :- शंकर सिताराम चौरे ( प्रा. शिक्षक )

जिल्हा परिषद प्राथमिक शाळा जामनेपाडा,

केंद्र - रोहोड, ता. साक्री, जि. धुळे 

9422736775  /  7721941496

परिसर अभ्यास सामान्यज्ञान

(1) प्राण्यांच्या ........ स अधिवास म्हणतात.

उत्तर -- निवारा 

--------------

(2) जलचर प्राणी थेट ...... मधून ऑक्सिजन घेतात.

उत्तर -- पाणी 

-------------

(3) प्राण्यांचा अभ्यास करणारे शास्त्रास काय म्हणतात ?

उत्तर -- पशुसंवर्धन 

----------------------------------------------

(4) सद्यस्थितीत वन्यप्राण्यांसाठी सुरक्षित स्थान कोणते ?

उत्तर -- अभायारण्ये 

----------------------------------------------

(5) बी उगवण्याच्या प्रक्रियेस काय म्हणतात ?

उत्तर -- अंकुरण 

----------------------------------------------

(6) बटाटे हे एक ....... आहे.

उत्तर -- मांसल खोड 

----------------------------------------------

(7) वृक्षाच्या वाढीसाठी कोणत्या गोष्टींची आवश्यकता असते ?

उत्तर -- तापमान, प्रकाश, वायू.

----------------------------------------------

(8) दूषित पाण्यामुळे होणारा रोग कोणता ?

उत्तर -- डायरिया 

----------------------------------------------

(9) कुत्रा कोणत्या प्रकारचा प्राणी आहे ?

उत्तर -- सर्वाहारी 

----------------------------------------------

(10) खेळांमुळे बालकाचा कोणता विकास होतो ?

उत्तर -- शारीरिक व मानसिक 

----------------------------------------------

(11) वनस्पती अन्न कोठे तयार करतात ?

उत्तर -- पानांमध्ये 

----------------------------------------------

(12) घटपर्णी ही ........ वनस्पती आहे.

उत्तर -- कीटकभक्षी 

----------------------------------------------

(13) स्वतःचे अन्न तयार करणाऱ्या सजीवांना ....... म्हणतात.

उत्तर -- स्वयंपोषी 

----------------------------------------------

(14) भाज्यांतून आपल्याला प्रामुख्याने ...... मिळतात.

उत्तर -- जीवनसत्त्वे 

----------------------------------------------

(15) निवा-यामुळे  ...... पासुन संरक्षण होते.

उत्तर -- उष्णता, थंडी, वारे 

----------------------------------------------

(16) वाघ, सिंह कोठे राहतात.

उत्तर -- गुहांमध्ये 

----------------------------------------------

(17) पक्षी अंडी कोठे घालतात.

उत्तर -- घरट्यात 

----------------------------------------------

(18) पक्षी कशाच्या सहाय्याने घरटे बनवतात.

उत्तर -- गवताच्या काड्या, गवत, कापूस इ.

----------------------------------------------

(19) झाडाच्या ढोलीत कोणता पक्षी राहतो ?

उत्तर -- घुबड 

----------------------------------------------

(20) जीवावरणातील ऊर्जेचा मुख्य स्त्रोत कोणता आहे ?

उत्तर -- सूर्यप्रकाश 

==============================

संकलक :- शंकर सिताराम चौरे ( प्रा. शिक्षक)

जिल्हा परिषद प्राथमिक शाळा जामनेपाडा 

केंद्र - रोहोड,  ता. साक्री, जि. धुळे 

9422736775 / 7721941496

भारत सामान्यज्ञान

(१) भारतातील सर्वांत लांब धरण कोणते आहे ?

उत्तर -- हिराकूड 

----------------------

(२) स्वतंत्र भारताचे पहिले कायदामंत्री कोण होते ?

उत्तर -- डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर 

------------------------

(३) भारतातील सर्वाधिक स्त्रीयांचे प्रमाण असणारे राज्य कोणते ?

उत्तर -- केरळ 

----------------------------------------------

(४) लालबहादूर शास्त्री यांचे समाधी स्थळास काय म्हणतात ?

उत्तर -- विजयघाट 

----------------------------------------------

(५) देशातील १००% साक्षर असलेला पहिला जिल्हा कोणता ?

उत्तर -- एर्नाकुलम 

----------------------------------------------

(६) माऊन्ट अबु हे थंड हवेचे ठिकाण कोणत्या राज्यात आहे ?

उत्तर -- राजस्थान 

----------------------------------------------

(७) दार्जिलिंग हे थंड हवेचे ठिकाण कोणत्या राज्यात आहे ?

उत्तर -- पश्चिम बंगाल 

----------------------------------------------

(८) बिहु हा सण कोणत्या राज्यात साजरा केला जातो ?

उत्तर -- आसाम 

----------------------------------------------

(९) भरतनाट्यम हा कोणत्या राज्याचा नृत्यप्रकार आहे ?

उत्तर -- तामिळनाडू 

----------------------------------------------

(१०) वारली ही चित्रकला शैली कोणत्या राज्याची आहे ?

उत्तर -- महाराष्ट्र 

----------------------------------------------

(११) ' चेरापुंजी ' हे ठिकाण कोणत्या राज्यात आहे ?

उत्तर -- मेघालय 

----------------------------------------------

(१२)  ' भांगडा ' हे कोणत्या राज्याचे नृत्य आहे ?

उत्तर -- पंजाब 

----------------------------------------------

(१३) भारतातील कोणत्या राज्यात सर्वांत जास्त रबराचे उत्पादन होते ?

उत्तर -- केरळ 

----------------------------------------------

(१४) सरदार वल्लभभाई पटेल राष्ट्रीय पोलीस अकादमी कोठे आहे ?

उत्तर -- हैदराबाद 

----------------------------------------------

(१५) मधुबनी चित्रकला प्रकार कोणत्या राज्यात प्रसिद्ध आहे ?

उत्तर -- बिहार 

----------------------------------------------

(१६) भारताची आर्थिक राजधानी कोणती आहे ?

उत्तर -- मुंबई 

----------------------------------------------

(१७) भारताचे पहिले उपपंतप्रधान कोण होते ?

उत्तर -- सरदार वल्लभभाई पटेल 

----------------------------------------------

(१८) हरिप्रसाद चौरसिया हे कोणत्या वादनप्रकाराशी संबंधित आहेत ?

उत्तर -- बासरी 

----------------------------------------------

(१९)  ' मुंडा ' ही आदिवासी जमात मुख्यत्वे कोणत्या राज्यात आढळते ?

उत्तर -- झारखंड 

----------------------------------------------

(२०) कोणत्या शहरास भारतातील इलेक्ट्रॉनिक उद्योगांची राजधानी गणले जाते ?

उत्तर -- बंगळूरु 

----------------------------------------------

(२१) पश्चिम बंगाल या राज्याची राजधानी कोणती ?

उत्तर -- कोलकाता 

----------------------------------------------

(२२) भारतातील लोकसंख्येच्या दृष्टीने सर्वांत मोठे राज्य कोणते ?

उत्तर -- उत्तर प्रदेश 

----------------------------------------------

(२३) भारतात कोणते राज्य भाषिक तत्वावर सर्वप्रथम अस्तित्वात आले ?

उत्तर -- आंध्रप्रदेश 

----------------------------------------------

(२४) तापी नदी कोणत्या समुद्राला मिळते ?

उत्तर -- अरबी समुद्र 

----------------------------------------------

(२५) भारतातील पहिला लोहमार्ग कोणता आहे ?

उत्तर -- मुंबई -- ठाणे 

----------------------------------------------

(२६) भारताच्या तिरंगी राष्ट्रध्वजात कोणत्या रंगाचा पट्टा वरच्या बाजूस असतो ?

उत्तर -- केशरी 

----------------------------------------------

(२७) भारताच्या राष्ट्रध्वजाची उंची व लांबी यांचे प्रमाण कसे आहे ?

उत्तर --  २ : ३

----------------------------------------------

(२८) स्वतंत्र भारताचे पहिले शिक्षणमंत्री कोण होते ?

उत्तर -- मौलाना अबुल कलाम आझाद 

----------------------------------------------

(२९) भारतातील दक्षिण रेल्वेचे मुख्यालय कोठे आहे ?

उत्तर -- चेन्नई 

----------------------------------------------

(३०) सुवर्ण मंदिर ( Golden Temple ) कोठे आहे ?

उत्तर -- अमृतसर 

----------------------------------------------

(३१) ' राजघाट ' हे कोणाचे समाधीस्थळ म्हणून प्रसिद्ध आहे ?

उत्तर -- महात्मा गांधी 

----------------------------------------------

(३२) भारत व चीन या दोन देशाच्या दरम्यान असलेल्या सिमा रेषेला काय म्हणतात ?

उत्तर -- मॅकमोहन सीमारेषा 

----------------------------------------------

(३३) भारतात सर्वात पहिल्यांदा सूर्य कोणत्या राज्यात दिसतो ?

उत्तर -- अरूणाचल प्रदेश 

----------------------------------------------

(३४) आग्रा हे शहर कोणत्या नदीकाठी वसले आहे ?

उत्तर -- यमुना 

----------------------------------------------

(३५)  डॉ बाबासाहेब आंबेडकर यांच्या समाधी स्थळाचे नाव काय आहे ?

उत्तर -- चैत्यभूमी 

==============================

संकलक :- शंकर सिताराम चौरे ( प्रा. शिक्षक )

जिल्हा परिषद प्राथमिक शाळा - जामनेपाडा 

केंद्र - रोहोड, ता. साक्री जि‌ ‌ धुळे 

९४२२७३६७७५ / ७७२१९४१४९६

सामान्य विज्ञान प्रश्नावली

(१) संपूर्ण परजीवी वनस्पती कोणती आहे ?

उत्तर -- अमरवेल 

--------------------

(२) फुप्फुसाचे मुख्य कार्य कोणते‌ ?

उत्तर -- रक्ताचे शुद्धीकरण 

-----------------------

(३) सरपटणारे प्राणी --- असतात ?

उत्तर -- शीत रक्ताचे 

----------------------

(४) मानवी शरीरातील सर्वात मोठी ग्रंथी कोणती आहे ?

उत्तर -- यकृत 

----------------------------------------------

(५) सकाळच्या सूर्यप्रकाशामध्ये त्वचेखाली कोणते जीवनसत्त्व तयार होते ?

उत्तर -- ड ( D )

----------------------------------------------

(६) जिभेच्या शेड्यांवर (पुढचा भाग) कोणती चव ओळखता येते ?

उत्तर -- गोड 

----------------------------------------------

(७) पाण्यामध्ये कोणकोणते घटक असतात ?

उत्तर -- ऑक्सिजन आणि हायड्रोजन 

----------------------------------------------

(८) कोणता रक्तगट सार्वत्रिक दाता ( Universal Donor) आहे ?

उत्तर -- O

----------------------------------------------

(९) प्रौढ व्यक्तीच्या नाडीचे ठोके दर मिनिटास किती असतात ?

उत्तर -- ७२

----------------------------------------------

(१०) रक्तातील कोणत्या पेशींना सैनिक पेशी असे म्हणतात ?

उत्तर -- पांढ-या पेशी 

----------------------------------------------

(११) कोणत्या साधनाने हृदयाचे ठोके मोजले जातात ?

उत्तर -- स्टेथोस्कोप 

----------------------------------------------

(१२) दिनांक ९ मार्च २०२० रोजी महाराष्ट्रातील पहिला करोना/ रूग्ण कोणत्या शहरात आढळला ?

उत्तर -- पुणे 

----------------------------------------------

(१३) कोणत्या प्रजातींची संख्या जगात सर्वात जास्त आहे ?

उत्तर -- किटक 

----------------------------------------------

(१४) पित्त कोणत्या अवयवामध्ये तयार होते ?

उत्तर -- यकृत 

----------------------------------------------

(१५) मानवी कवटीमध्ये किती हाडे असतात ?

उत्तर -- २२

----------------------------------------------

(१६) पचनाची क्रिया प्रथम ...... पासून सुरू होते ?

उत्तर -- मुख 

----------------------------------------------

(१७) मानवी शरीरात पाण्याचे प्रमाण किती असते ?

उत्तर -- ६५ %

----------------------------------------------

(१८) निरोगी माणसाच्या शरीराचे तापमान किती असते ?

उत्तर -- ३७ ° अंश सेल्सिअस 

----------------------------------------------

(१९) कृष्ठरोग शरीराच्या कोणत्या भागावर परिणाम करतो ?

उत्तर -- त्वचा 

----------------------------------------------

(२०) मानवी शरीरातील कोणत्या पेशींना संरक्षक पेशी म्हणतात ?

उत्तर -- पांढ-या रक्तपेशी 

----------------------------------------------

(२१) काविळ हा रोग मानवी शरीरातील कोणत्या अवयवास होतो ?

उत्तर -- यकृत 

----------------------------------------------

(२२) श्वसनासाठी कोणत्या अवयवाची आवश्यकता असते ?

उत्तर -- फुफ्फुस 

----------------------------------------------

(२३) पानांमध्ये हरितद्रव्य तयार होण्यास काय आवश्यकता आहे ?

उत्तर -- सूर्यप्रकाश 

----------------------------------------------

(२४) कोणता वायू हवेपेक्षा हलका असतो ?

उत्तर -- हायड्रोजन 

----------------------------------------------

(२५) माणसाच्या शरीरात रक्ताचे प्रमाण किती टक्के असते ?

उत्तर -- ९ %

----------------------------------------------

(२६) उडणारा सस्तन प्राणी कोणता ?

उत्तर -- वटवाघूळ 

----------------------------------------------

(२७) चिकनगुनिया कोणता डास चावल्यामुळे होतो ?

उत्तर -- एडिस इजिप्त 

----------------------------------------------

(२८) मानवी शरीरातील सर्वात लांब हाड कोणते ?

उत्तर -- मांडीचे हाड ( फिमर )

----------------------------------------------

(२९) डेंग्यू या तापाची साथ पसरण्यास कारणीभूत असलेली  ' एडिस इजिप्त ' ही कशाची जात आहे ?

उत्तर -- डासाची 

----------------------------------------------

(३०) अन्न चावण्याकरिता कोणत्या प्रकारच्या दातांचा उपयोग होतो ?

उत्तर -- दाढ 

----------------------------------------------

(३१) पोलिओ या रोगामुळे शरीराच्या कोणत्या भागास इजा होते ?

उत्तर -- मज्जा संस्था 

----------------------------------------------

(३२) सिगारेटच्या धुम्रपानामुळे शरीराच्या कोणत्या अवयवास कॅन्सर होतो ?

उत्तर -- फुफ्फुस 

----------------------------------------------

(३३) रक्ताचे एकूण प्रमुख किती गट असतात ?

उत्तर -- ४ गट 

----------------------------------------------

(३४) ' ग्लूकोमिया ' हा रोग कोणत्या अवयवास होतो ?

उत्तर -- डोळे 

----------------------------------------------

(३५) कोरोना विषाणू प्रादुर्भावाची सुरूवात जगात सर्वप्रथम कोठे झाली ?

उत्तर -- चीन 

----------------------------------------------

(३६) पित्त हे कोणत्या अवयवामध्ये तयार होते ?

उत्तर -- यकृत 

=========================

लेखन / संकलन :-

शंकर सिताराम चौरे ( प्रा. शिक्षक )

जिल्हा परिषद प्राथमिक शाळा जामनेपाडा 

केंद्र - रोहोड, ता. साक्री, जि. धुळे 

९४२२७३६७७५ / ७७२१९४१४९६

रक्ताचे नाते ( नातेसंबंध )

(१) आईचा मुलगा --- भाऊ 

(२) वडिलांचा मुलगा --भाऊ

(३) आईची मुलगी -- बहीण 

(४) वडिलांची मुलगी -- बहीण 

(५) आईचा भाऊ -- मामा 

६)वडिलांचा भाऊ - चुलता, काका 

(७) आईची बहीण -- मावशी 

(८) वडिलांची बहीण -- आत्या 

(९) आईचे वडील -- आजोबा 

(१०) वडिलांचे वडील -- आजोबा 

(११) मुलाची बायको -- सून 

(१२) मुलीचे पती -- जावई

(१३) पतीची बहीण -- नणंद 

(१४) पत्नीची बहीण -- मेहूणी 

(१५) पतीचे भाऊ -- दीर 

(१६) पत्नीचा भाऊ -- मेहुणा 

(१७) भावाचा मुलगा -- पुतण्या 

(१८) भावाची मुलगी -- पुतणी 

(१९) चुलत्याचा (काकाचा) मुलगा -- चुलतभाऊ 

(२०) मावशीचा मुलगा -- मावसभाऊ 

(२१) चुलत्याची (काकाची) मुलगी -- चुलतबहीण 

(२२) मावशीची मुलगी -- मावसबहीण 

(२३) आईच्या बहिणीची मुलगी -- मावसबहीण 

(२४) बहिणीचे पती -- मेहुणा 

(२५) आईच्या बहिणीचा मुलगा -- मावसभाऊ 

(२६) भावाची बायको -- वहिनी 

(२७) नातूची मुलगी -- पणती 

(२८) नातूचा मुलगा -- पणतू 

(२९) नातीची मुलगी -- पणती 

(३०) नातीचा मुलगा -- पणतू 

(३१) आईचे आजोबा -- पणजोबा 

(३२) वडिलांचे आजोबा -- पणजोबा 

(३३) आईच्या आईची आई -- पणजी 

(३४) आईच्या आईचे वडील -- पणजोबा 

(३५) आईच्या वडिलांची आई -- पणजी 

(३६) वडिलांच्या वडिलांची आई -- पणजी 

(३७) वडिलांच्या आईचे वडील -- पणजोबा 

(३८) वडिलांच्या वडिलांचे वडील -- पणजोबा 

(३९) आईच्या वडिलांचे वडील -- पणजोबा 

(४०) वडिलांच्या वडिलांचे चिरंजीव -- वडील 

(४१) बहिणीच्या भावाचे वडील -- वडील 

(४२) भावाच्या बहिणीचे वडील -- वडील 

(४३) बहिणीच्या भावाची आई -- आई 

(४४) भावाच्या बहिणीची आई -- आई

(४५) आईच्या बहिणीचे पती -- मावस ( काका )

(४६) आईच्या भावाची पत्नी -- मामी 

(४७) वडिलांच्या भावाची पत्नी -- काकू ( काकी )

(४८) नणंदेचा मुलगा -- भाचा 

(४९) नणंदेची मुलगी -- भाची 

(५०) नणंदेची आई -- सासू 

(५१) नणंदेचे वडील -- सासरा 

(५२) दीरांचा मुलगा -- पुतण्या 

(५३) दीरांची पत्नी -- जाऊ 

(५४) दीराची मुलगी -- पुतणी 

(५५) जावेचा मुलगा -- पुतण्या 

(५६) जावेची मुलगी -- पुतणी 

(५७) आईच्या भावाचा मुलगा -- मामेभाऊ 

(५८) आईच्या भावजईचा मुलगा -- मामेभाऊ 

(५९) आईच्या भावाच्या पत्नीची मुलगी - मामेबहीण 

(६०) आईच्या भावाच्या पत्नीचा मुलगा - मामेभाऊ 

(६१) नवऱ्याच्या भावाची बायको -- जाऊ 

(६२) वडिलांच्या आईची मुलगी -- आत्या 

============================

संकलक :- शंकर सिताराम चौरे ( प्रा. शिक्षक)

जिल्हा परिषद प्राथमिक शाळा जामनेपाडा 

केंद्र - रोहोड, ता. साक्री जि. धुळे 

9422736775  /  7721941496

सामान्यज्ञान ( भारत राष्ट्रगीत, राजमुद्रा, राष्ट्रध्वज, कॅलेंडर, प्रतिज्ञा )

∆ भारताचे राष्ट्रगीत : 

✓जन गण भन

✓ रचना -- गुरुदेव रवींद्रनाथ टागोर

✓(मूळ गीत ५ कडव्यांचे, मात्र पहिल्या कडव्यास राष्ट्रगीत म्हणून मान्यता) हे गीत गुरुदेवांनी पहिल्यांदा बंगाली भाषेत लिहिले. १९११ मध्ये अबिद अली यांनी त्याचे हिंदी भाषांतर केले.

✓प्रथम गायन -- २७ डिसेंबर १९११ (कोलकाता अधिवेशन, अध्यक्ष बिशन नारायण दास)

✓राष्ट्रगीतास घटना समितीची मान्यता: २४ जानेवारी १९५०; (गायनाचा कालावधी: ५२ सेकंद)

===========================

∆ राष्ट्रीय गीत : 

✓वंदे मातरम् (निवड: बंकिमचंद्र चटर्जी यांच्या 'आनंदमठ' कादंबरीतून)

✓ प्रथम गायन : १८९६ चे कोलकाता अधिवेशन. (अध्यक्ष: रहिमतुल्ला सयानी)

===========================

∆  राष्ट्रचिन्ह (राजमुद्रा) : 

✓राष्ट्रचिन्हाची निवड सम्राट अशोकाच्या सारनाथ (उत्तर प्रदेश) येथील स्तंभावरून.

✓राष्ट्रचिन्हास मान्यता : २६ जानेवारी १९५०

✓राष्ट्रचिन्हाचे स्वरूप : सिंह, घोडा, बैल व हत्ती या प्राण्यांची प्रतिकात्मक चित्रे. चार सिंहांपैकी तीन दर्शनी बाजूस व एक पाठीमागे.

✓राष्ट्रचिन्हाच्या तळभागाकडे डाव्या बाजूस घोडा व उजव्या बाजूस बैल असे 'धर्मचक्र' आहे.

✓राष्ट्रचिन्हाखाली 'सत्यमेव जयते' हा देवनागरी लिपीतील संदेश असून त्याची निवड 'मुंडक उपनिषदातून' केली आहे.

✓'सत्त्यमेव जयते' हे ब्रीदवाक्य बनविण्याची जबाबदारी पं. मदनमोहन मालवीय यांच्याकडे होती.

==========================

∆ भारताचा राष्ट्रध्वज : 

✓२२ जुलै १९४७ रोजी संविधान समितीने राष्ट्रध्वजास मान्यता दिली.

✓स्वरूप -- तिरंगा • सर्वात वर केशरी, मध्ये पांढरा व सर्वात खाली हिरव्या रंगाचा पट्टा.

[केशरी (भगवा) : शौर्य व त्यागाचे प्रतिक. 

पांढरा शांतता व पावित्र्य. 

हिरवा : समृद्धीचे प्रतिक.

✓मध्यभागी पांढऱ्या पट्ट्यावर निळसर (Navy Blue) रंगाचे अशोक चक्र निवडले असून त्यास २४ आरे आहेत.

✓ हे चक्र सारनाथ येथील स्तंभावरून • राष्ट्रध्वजाची उंची व लांबी यांचे गुणोत्तर '२ : ३' इतके असते.

✓ राष्ट्रध्वजाची संकल्पना व रचना मछलीपट्टण (आंध्र प्रदेश) येथील पिंगाली वेंकय्या या शेतकऱ्याने मांडली.

✓कायद्यानुसार राष्ट्रध्वज हा खादीवस्त्रापासून व विशिष्ट ९ आकारांतच तयार करणे बंधनकारक आहे.

✓ राष्ट्रध्वजाचा आकार : अतिमहनीय व्यक्तींच्या विमानावर ४५०४३०० मिमी; राजकीय महत्त्वाच्या व्यक्तींच्या मोटारीवर २२५x१५० मिमी. आकाराचा ध्वज (तिरंगा) लावतात.

============================

∆ राष्ट्रीय कॅलेंडर : 

✓ मान्यता -- २२ मार्च १९५७ शके कालगणनेनुसार रचना (इसवीसनाच्या मागे ७८ वर्षे) • राष्ट्रीय कॅलेंडरनुसार (शके कालगणना) नववर्षाची सुरूवात चैत्र शुध्द प्रतिपदा (गुढी पाडवा)

✓ ग्रेगेरियन कॅलेंडरशी सांगड घालताना, चैत्र शुध्द प्रतिपदा दरवर्षी २२ मार्च रोजी व लीप वर्षात २१ मार्च रोजी येते.

✓ या कॅलेंडरनुसार वर्षाचे ३६५ दिवस मानतात.

✓१९४७ मध्ये भारताची प्रमाण वेळ निश्चित करण्यात आली.

===========================

∆  राष्ट्रीय प्रतिज्ञा :

✓भारत माझा देश आहे... (India is My Country...)

✓ ही प्रतिज्ञा सर्वप्रथम १९६२ साली पी. वेंकट सुब्बा राव यांनी तेलगू भाषेत लिहिली.

✓ १९६३ साली विशाखापट्टणम् येथील शाळेत या प्रार्थनेचे प्रथम वाचन झाले.

================================

संकलन : - शंकर सिताराम चौरे ( प्रा. शिक्षक)

जिल्हा परिषद प्राथमिक शाळा जामनेपाडा 

केंद्र -- रोहोड, ता. साक्री, जि. धुळे 

९४२२७३६७७५ / ७७२१९४१४९६

मानवी शरीर सामान्यज्ञान