भौगोलिक माहिती -- पृथ्वीचे फिरणे

(१) पौर्णिमा : 

--- आकाशात पूर्ण चंद्र दिसतो, म्हणजेच चंद्राचा पृथ्वीकडील भाग पूर्ण प्रकाशित दिसतो. त्या रात्रीला पौर्णिमा म्हणतात.

-----------------

(२) अमावास्या : 

---  आकाशात चंद्र दिसत नाही, म्हणजेच चंद्राचा प्रकाशित भाग पृथ्वीवरून दिसत नाही. त्या रात्रीला अमावास्या म्हणतात.

--------------------------------------

 (३) चांद्रमास :

---  एका अमावास्येपासून पुढच्या अमावास्येपर्यंतच्या २८ ते ३० दिवसांच्या कालावधीला चांद्रमास असे म्हणतात.

--------------------------------------

 (४) तिथी : 

----  अमावास्येपासून पौर्णिमेपर्यंत किंवा पौर्णिमेपासून अमावास्येपर्यंतच्या प्रत्येक दिवसाला तिथी म्हणतात.

--------------------------------------

(५) लीप वर्ष : 

---  ज्या वर्षात ३६६ दिवस असतात, म्हणजेच ज्या वर्षाच्या फेब्रुवारी महिन्यात २९ दिवस असतात अशा वर्षाला लीप वर्ष म्हणतात.

--------------------------------------

(६) परिवलन : 

---  ग्रह आपल्या आसाभोवती गोल फिरतात, या फिरण्याला परिवलन म्हणतात. उदा., पृथ्वी २४ तासांत परिवलन करते.

--------------------------------------

(७) परिभ्रमण : 

---  ग्रहाच्या ताऱ्याभोवतीच्या फिरण्याला परिभ्रमण म्हणतात. उदा., पृथ्वी ३६५ दिवसांत सूर्याभोवती परिभ्रमण करते.

--------------------------------------

(८) कृष्णपक्ष : 

---  पौर्णिमेनंतर चंद्राचा पृथ्वीकडील प्रकाशित भाग कमी कमी होण्याच्या पंधरा दिवसांच्या कालावधीला कृष्णपक्ष म्हणतात.

--------------------------------------

(९) शुक्लपक्ष : 

--- शुक्लपक्षात चंद्राचा पृथ्वीकडील प्रकाशित भाग मोठा मोठा होत जातो.

--- अमावास्येपासून पौर्णिमेपर्यंत चंद्राचा पृथ्वीकडील भाग अधिकाधिक प्रकाशित होत जाण्याच्या पंधरा दिवसांच्या कालावधीला पौर्णिमा म्हणतात.

--------------------------------------

(१०) चंद्राच्या कला :

--- ‌अमावास्या ते पौर्णिमा तसेच पौर्णिमा ते अमावास्या या कालावधीत चंद्राच्या पृथ्वीवरून दिसणाऱ्या प्रकाशित भागाच्या विविध स्थितींना चंद्राच्या कला म्हणतात.

============================

संकलन :- शंकर सिताराम चौरे ( प्रा. शिक्षक)

जिल्हा परिषद प्राथमिक शाळा -  जामनेपाडा

केंद्र - रोहोड, ता. साक्री, जि. धुळे

९४२२७३६७७५ / ७७२१९४१४९६